Áhættustjórnun
Skýr og skilvirk heimild einstakra aðila til að taka ákvarðanir, stýrð áhættutaka og eftirlit bankaráðs, bankastjóra og einstakra nefnda bankans, eru hornsteinar áhættustjórnunar Landsbankans.
Útlánaáhætta var áfram vel innan áhættuvilja bankans á liðnu ári. Bókfært virði útlána bankans til viðskiptavina jókst um 139 milljarða króna árið 2018, mest vegna lána til fyrirtækja í sjávarútvegi og íbúðalána til einstaklinga. Sjávarútvegur er þar með orðin stærsta einstaka atvinnugreinin í lánasafni bankans. Lausafjárstaða bankans í heild og í erlendum myntum sem og lausafjármælikvarðar voru vel umfram lögbundin mörk og áhættuvilja bankans á árinu. Þá var markaðsáhætta bankans áfram fremur lág og vel innan áhættuvilja, þrátt fyrir aukið flökt á mörkuðum og verulega dró úr misvægi verðtryggðra eigna og skulda á árinu.
Áhættuþættir í rekstri bankans eru metnir með nokkrum mælistikum eftir mismunandi eðli þeirra. Þær mælistikur eru m.a. nýttar við setningu áhættumarka, greiningu áhættuþátta og breytinga á þeim, miðlun upplýsinga og stjórnun áhættu. Sameiginleg mæling allra áhættuþátta er mat á eiginfjárþörf (e. economic capital).
Innra mat bankans á eiginfjárþörf vegna útlánaáhættu (útlán og kröfur á viðskiptavini og fjármálafyrirtæki) hækkaði um 6% á árinu sem skýrist af útlánaaukningu. Jákvæð þróun gæða safnsins hafði þó temprandi áhrif á hækkun eiginfjárþarfar. Eiginfjárþörf vegna annarra áhættuþátta breyttist almennt lítið á árinu, að undanskilinni vaxta- og verðbólguáhættu, þar sem eiginfjárþörfin minnkaði umtalsvert, og laga- og stjórnvaldsáhættu, þar sem hún jókst nokkuð. Heildareiginfjárþörf jókst lítillega á árinu, eða úr 98,6 mö.kr. í 99,6 ma.kr. Áhættugrunnur bankans (REA) hækkaði einnig en vegna bættra útlánagæða var hlutfall eiginfjárþarfar af áhættugrunni 10,0% um sl. áramót, samanborið við 10,7% í árslok 2017, sem er mjög jákvæð breyting á milli ára.
Heildarmarkaðsáhætta Landsbankans var hófleg og vel innan áhættuvilja bankans. Lausafjárstaða bankans var vel umfram kröfur Seðlabankans en hlutfall heildarlausafjárþekju bankans var 158% í árslok og 534% í erlendum gjaldmiðlum.
Eiginfjárþörf
Bláa línan sýnir hlutfall eiginfjárþarfar og áhættugrunns (EC/REA)Heildarlausafjárþekja (LCR)
Landsbankinn hefur sett sér ítarlegar áhættureglur og byggt upp stjórnskipulag sem tryggir skýra ábyrgð og eftirfylgni við áhættustjórnun.
Umgjörð áhættustjórnunar
Í áhættustjórnun felst greining, mat og stýring á áhættuþáttum í rekstri bankans. Landsbankinn skal setja sér ítarlegar áhættureglur og byggja upp skilvirkt innra stjórnskipulag sem tryggir skýra ábyrgð, stjórnun áhættu og eftirfylgni við áhættustjórnun.
Í samræmi við áhættureglur bankans er tekið tillit til allra viðeigandi áhættuþátta í starfseminni, bæði fjárhagslegra og ófjárhagslegra, þ.m.t. útlánaáhættu, markaðsáhættu, lausafjáráhættu, samþjöppunaráhættu, rekstraráhættu, viðskiptaáhættu, lagalegrar áhættu, orðsporsáhættu, háttsemisáhættu, hlítingaráhættu, upplýsingaöryggisáhættu, gagnaáhættu og líkanaáhættu.
Í innra stjórnskipulagi Landsbankans er sett fram nefndaskipulag og ákvörðunarferli um helstu áhættuþætti, heimild einstakra aðila við ákvarðanatöku, eftirfylgni og eftirliti bankaráðs, bankastjóra og einstakra nefnda bankans.
Bankaráð hefur samþykkt áhættuvilja sem er notaður sem stjórntæki til að stýra áhættutöku og sem markmið fyrir heildaráhættu í starfsemi bankans. Áhættuviljinn er endurskoðaður að lágmarki árlega eða eftir þörfum til að hann endurspegli markmið bankans um áhættutöku hverju sinni.
Við stjórnun áhættu tengdri upplýsingatækni hefur Landsbankinn að leiðarljósi að takmarka hana með vel skilgreindu verklagi við rekstur, viðhald, þróun og prófanir upplýsingakerfa og vélbúnaðar. Ein af grunnstoðum þess hvernig Landsbankinn fylgist með upplýsingatækniáhættu er áhættumat á mikilvægum eignum tengdum upplýsingatækni. Landsbankinn byggir stefnu sína í upplýsingaöryggismálum á því að tryggja heilindi og traust í samskiptum við viðskiptavini bankans. Bankinn vinnur að því að hámarka öryggi gagna og upplýsingakerfa með tilliti til trúnaðar, réttleika og tiltækileika. Meðal annars er unnið að þessu á grundvelli fylgni við ISO 27001 staðalinn um upplýsingaöryggi.
Áhættustjórnun felur í sér ferli þar sem fléttast saman áhættuvilji bankans og viðskiptaáætlun. Hluti af því ferli er bæði sjálfsmat og áhættumat sem er fylgt eftir við frekari greiningu og stjórnun áhættu. Sömuleiðis tekur stefnumótun mið af áhættuvilja og áhættustjórnun. Af þessu leiðir að áhættustefna er órjúfanlegur hluti af starfsemi bankans og áhættustjórnun er lifandi ferli sem er innleitt með öflugri áhættumenningu innan bankans.
Yfirlit mælinga á áhættuvilja Landsbankans
| Áhættuþáttur | Mæling |
|---|---|
| Útlánaáhætta |
Vænt tap |
| Meðallíkur á vanefndum | |
| Tap að gefnum vanefndum | |
| Geirasamþjöppun | |
| Lántakasamþjöppun | |
| Markaðsáhætta |
Hlutabréf |
| Skuldabréf | |
| Gjaldeyrir | |
| Vaxta- og verðtryggingaráhætta utan veltubókar | |
| Verðtryggingaráhætta | |
| Lausafjáráhætta | Lausafjárþekja - alls |
| Lausafjárþekja - gjaldeyrir | |
| Rekstraráhætta | Umfang rekstrar - Raunbreyting áhættugrunns |
| Fjármögnunaráhætta | Fjármögnunarþekja |
| Eiginfjárviðmið |
Virkt innra eftirlit
Virkt innra eftirlit er einn af hornsteinum öflugrar áhættustjórnunar og á að stuðla að því að bankinn starfi í samræmi við áhættustefnu og áhættuvilja. Samtals starfa 58 starfsmenn við innra eftirlit Landsbankans, þ.e. innan sviðsins Áhættustýringar, í Regluvörslu, sem er sérstök deild sem heyrir undir bankastjóra, og við Innri endurskoðun.
Innra eftirlit er ferli sem er mótað af stjórnendum og starfsmönnum Landsbankans. Innra eftirlit felur í sér allar þær aðgerðir sem gripið er til með það að markmiði að styðja við, stjórna, takmarka eða vakta tiltekna starfsemi og auka þannig líkur á að bankinn nái settum markmiðum.
Landsbankinn leggur áherslu á góð samskipti við eftirlitsaðila og að upplýsingagjöf til þeirra sé ávallt rétt. Samtals voru 357 mál skráð í skjalastjórnunarkerfi Landsbankans árið 2018 vegna samskipta við Fjármálaeftirlitið og Seðlabankann, fyrir utan regluleg skýrsluskil.
Ítarlegri upplýsingar í áhættuskýrslu
Landsbankinn hefur undanfarin ár gefið út áhættuskýrslu sem uppfyllir upplýsingaskyldu samkvæmt þriðju stoð Basel III staðalsins um eiginfjárkröfur fjármálafyrirtækja. Í skýrslunni er gerð ítarleg grein fyrir öllum þáttum áhættustjórnunar bankans og þeim aðferðum sem beitt er við mat á áhættu.
Áhættuskýrslunni er ætlað að gefa glögga mynd af stöðu bankans og veitir hún m.a. lykilupplýsingar um umfang, áhættuskuldbindingar, áhættumatsferli, eiginfjárstöðu og aðra mikilvæga þætti á þessu sviði.
Landsbankinn gaf út áhættuskýrslu þann 7. febrúar 2019. Skýrslan er á ensku.
Fjöldi skráðra mála, regluleg skýrsluskil undanskilin
- Fjármálaeftirlitið 335
- Seðlabankinn 22
Regluleg skýrsluskil
- Fjármálaeftirlitið
38 skýrslur með 121 skýrsluskilum - Seðlabankinn
24 skýrslur með 186 skýrsluskilum, auk þess sem ein skýrsla er send inn daglega